Recensie van Atheologie van Michel Onfray
Geplaatst door
Titus Rivas (publicatiedatum: 26 November, 2006)
Samenvatting
Recensie van het boek Atheologie van de Franse filosoof Michel Onfray door Titus Rivas.
Boekbespreking
Michel Onfray. Atheologie: De hoofzonden van jodendom, christendom en islam.
Amsterdam: Mets & Schilt, 2005. ISBN 90-5330-458-4.
De Franse filosoof Michel Onfray staat al jaren bekend als een groot voorstander van een hedonistische manier van leven. Hij koppelt dit aan een atheïstische en materialistische levensbeschouwing. In zijn nieuwste boek Atheologie opent hij de aanval op de monotheïstische godsdiensten die volgens hem weigeren de werkelijkheid onder ogen te zien. Ze creëren volgens Onfray een fictief hiernamaals en keren zich daarmee af van ‘de enige wereld die bestaat’. Overigens gaat het hem vooral om de georganiseerde godsdienst en de vertegenwoordigers daarvan die een slaatje slaan uit de behoeftigheid van medemensen. De auteur beschouwt het geloof in een godheid of spirituele werkelijkheid als een soort neurose die waarschijnlijk nooit zal verdwijnen zolang men blijft worstelen met de eigen sterfelijkheid. Tot zover niets nieuws onder de zon. Er staan verder zeker enkele originele dingen in dit boek, zoals dat het woord ‘atheïst’ van oudsher vaak gebruikt is als scheldwoord. Allerlei afwijkende gelovigen of aanhangers van andere godsdiensten zijn door christenen in de loop der tijd ‘atheïst’ genoemd.
Onfray stelt voorts dat het nihilisme waar zovelen tegenwoordig onder gebukt gaan niets te maken heeft met de teloorgang van een spiritueel wereldbeeld. Juist een consequent materialistisch atheïsme biedt volgens de filosoof een uitweg uit dit nihilisme, hoewel hij niet duidelijk maakt waar die uitweg dan precies op neerkomt. De auteur pleit voor een overwinnen van het christendom en een ter discussie stellen van alle christelijke waarden a la Nietzsche.
De islam wordt in dit boek afgeschilderd als inherent archaïsch en gewelddadig. Het lijkt wel alsof Onfray vertaalde stukken van Fortuyn of Wilders heeft gelezen. In ieder geval is het beeld dat hij oproept zeer eenzijdig en onzorgvuldig en zijn beschouwing draagt hoegenaamd niets bij tot een constructieve dialoog met de moslims in Frankrijk of daarbuiten.
Het geloof in een hiernamaals wordt door de auteur in het algemeen gekoppeld aan verachting van deze wereld en zelfs aan moordlust en het freudiaanse concept van de doodsdrift. Opvallend is ook nog de absolute tegenstelling die de Franse filosoof ziet tussen godsdienst en wetenschap. De door Onfray belichte dogmatisch-religieuze weerstand tegen wetenschappelijke ontwikkelingen doet mij overigens sterk denken aan de opstelling van pseudoskeptici tegenover de parapsychologie.
Dit boek is gemakkelijk te lezen en bevat enkele interessante wetenswaardigheden. Maar verder is het vooral een verzameling clichés, vooroordelen, onnauwkeurigheden en bizarre associaties.
Titus Rivas
Deze recensie werd gepubliceerd in Terugkeer van Stichting Merkawah.
Contact: titusrivas@hotmail.com