God: The Failed Hypothesis (Bespreking)
Geplaatst door
Titus Rivas (publicatiedatum: 21 December, 2007)
Samenvatting
Bespreking van het boek God: The Failed Hypothesis van Victor J. Stenger
Boekbespreking
Victor J. Stenger. God: The Failed Hypothesis – How Science Shows That God Does Not Exist. New York: Prometheus Books, 2007. ISBN 978-1-59102-481-1.
Victor J. Stenger heeft een natuurwetenschappelijke achtergrond en in tegenstelling tot veel anderen beschouwt hij de vraag of er een god bestaat als een vraagstuk dat je empirisch kunt benaderen. In zijn boek God: The Failed Hypothesis concludeert hij dat er geen enkel bewijsmateriaal bestaat vóór een schepper en wel een heleboel bewijsmateriaal ertegen.
Qua stijl en opbouw is dit zonder meer een zeer goed boek te noemen. Volgens mij is het bovendien duidelijk dat een bovennatuurlijke oorsprong van onze wereld hoe dan ook op allerlei manieren te merken zou moeten zijn. Een scheppergod die een werkelijkheid creëert die in ongeschapen toestand exact hetzelfde zou zijn geweest, voegt namelijk niets toe en is in die zin ook geen schepper. Mensen die geïnteresseerd zijn in argumenten voor of tegen het bestaan van een god kunnen dit boek daarom niet ongelezen laten. Overigens beperkt Stenger zijn verhaal tot God, d.w.z. een persoonlijke schepper zoals we die kennen uit de monotheïstische tradities.
De auteur besteedt allereerst aandacht aan de beweringen van de Intelligent Design-beweging. Ik weet niet of hij deze ook echt weerlegt, maar ze komen in elk geval voldoende aan bod.
Hoofdstuk 3 gaat over bewustzijn en parapsychologie en ik durf te stellen dat Stenger hier een verkeerd beeld van geeft. Hij beweert dat het bewustzijn volledig inpasbaar is in een materialistische filosofie, dat wil zeggen dat onze bewuste ervaringen volkomen identiek zijn aan hersenprocessen of daar in elk geval volledig afhankelijk van zijn.
Bovendien verkondigt hij dat er totaal geen aanvaardbaar bewijsmateriaal is voor paranormale verschijnselen. De auteur staat heel even stil bij bijnadoodervaringen (blz. 104-105), maar hij komt uiteraard tot de conclusie dat die ook geen argument vormen voor een transcendente dimensie.
Verder stelt hij vraagtekens bij een eenmalige Big Bang en is hij vol vertrouwen dat er ook op kosmologisch niveau geen anomalieën bestaan die op iets niet-fysieks zouden wijzen. Het fysieke universum zou geen enkel spoor vertonen van een mogelijke schepping. Zelfs een natuurlijk ontstaan uit het niets (d.w.z. zonder dat er een schepper aan te pas komt) vindt Stenger aannemelijk genoeg. Hij keert zich bovendien tegen de gedachte dat de fysieke werkelijkheid 'ingesteld' zou zijn op leven en het ontstaan van mensen. Volgens Stenger is slechts een relatief klein deel van het heelal geschikt voor leven en een nog kleiner deel voor mensachtige wezens. Hij noemt dit een enorme 'verspilling', die juist niet wijst op een schepper.
Hoofdstuk 6 gaat over historische onjuistheden in heilige geschriften zoals de Bijbel. Ik vind dit een amusant en onthullend hoofdstuk, waarin Stenger onder meer aannemelijk maakt dat er geen uittocht uit Egypte heeft plaatsgevonden, en dat Jezus een belangrijke voorspelling deed over zijn wederkomst die al enkele decennia na zijn verscheiden weerlegd was.
Ook toont de auteur nog aan dat bepaalde morele principes universeel zijn en dat sommige traditionele religieuze voorschriften daar tegenin gaan, in plaats van er juist de basis voor te vormen...
Hoofdstuk 8 behandelt het probleem van het (onverdiende) kwaad in een geschapen werkelijkheid. Stenger noemt dit terecht het sterkste argument tegen het theïsme en weerlegt allerlei pogingen om er een bevredigend antwoord op te formuleren. Alleen het argument dat het kwaad onderdeel uitmaakt van een groter plan dat voor iedereen uiteindelijk toch goed zal uitpakken, lijkt nog enigszins overeind te blijven. Een gemakkelijk antwoord is er in elk geval niet, althans niet vanuit een alledaags menselijk perspectief, zeker als je elk concept van karma bij voorbaat verwerpt.
Victor J. Stenger eindigt zijn boek met een humanistisch pleidooi voor een zinvol leven zonder God.
Titus Rivas
Deze recensie werd gepubliceerd in Terugkeer 18(4), 27-28, 2007.
Contact: titusrivas@hotmail.com