Hallucinaties of meer?
Geplaatst door
Titus Rivas (publicatiedatum: 29 June, 2009)
Samenvatting
L. Stafford Betty gaat in op de theorie dat bijna-doodervaringen opgevat kunnen worden als hallucinaties.
Hallucinaties of meer?
door Titus Rivas
Dr. L. Stafford Betty heeft me een artikel gestuurd dat in 2006 is verschenen in Omega. Het gaat om zijn stuk Are they hallucinations or are they real? The Spirituality of Deathbed and Near-Death Visions (Omega, Vol. 53 (1-2), 37-49. In dit artikel wordt de parapsychologische grondvraag op het gebied van bijnadoodervaringen en sterfbedvisioenen behandeld: Berusten ze opeen soort hallucinaties (de standaardtheorie van de materialisten) of is er meer aan de hand?
Stafford Betty staat stil bij het bewijsmateriaal voor beide theorieen.Een eerste argument voor de transcendente interpretatie, dat je steeds weer hoort van BDE-ers zelf, is dat de ervaringen subjectief gezien totaal verschillen van hallucinaties er, dat er daarom echt sprake moet zijn van contact met een andere wereld. Een tweede argument luidt dat de meeste wezens die stervenden of BDE-ers waarnemen overleden waren, terwijl hallucinaties zich meestal niet zouden storen aan de logica dat alleen overtedenen in zo'n ervaring voor kunnen komen. Bovendien zijn er gevallen bekend waarin een stervende een overiederie waarneemt van wie hij nog niet wist dat die gestorven was.
Het derde argument dat Stafford Betty bespreekt is het orthodoxe fysiologische concept dat er helemaal geen ervaringen mogelijk zijn als de hersenactivtteit stilligt, dus ook geen hallucinaties. Hij haalt Pim van Lommel aan: "Hoe kan een helder bewustzijn buiten iemands lichaam worden ervaren op het moment dat de hersenen niet langer functioneren gedurende een periode van klinische dood met een vlak EEG?", (blz. 42).
Het vierde argument pro komt erop neer dat het verschijnsel van de bijnadoodervaring als geheel in de richting van een spirituele verklaring wijst. Zo zijn er (volgens Betty) honderden gevallen van paranormale waarnemingen tijdens BDE's bekend in de serieuze literatuur. Als het om halucinaties ging, dan konden de waarnemingen nooit in die mate overeenkomen met de feiten. Daarbij komt dat BDE's vaak leiden tot een grote omwenteling of transformatie van de persoonlijkheid, wat eveneens moeilijk te rijmen lijkt met de hallucinatie-hypothese. Bovendien zijn er kenmerken van de BDE die universeel lijken, dwz dat ze bijvoorbeeld zowel voorkomen bij bijnadoodervaringen uit de VS of Europa als in Aziatische en Afrikaanse landen.
Stafford Betty is vervolgens 'eerlijk' (honest) genoeg om ook aandacht te besteden aan de argumenten van voorstanders van de hallucintie-interpretatie. Samengevat komen ze er op neer dat sommige BDE's elementen bevatten die niet letterlijk waar kunnen zijn. Zo is er eengeva! van ene Tom, onderzocht door dr. Melvin Morse, die beweerde dat hij bij God op schoot had gezeten. Een ander voorbeeld is het thema van de 'bureaucratische vergissingen', waardoor men de verkeerde persoon bijna dood heeft laten gaan dat nogal eens voorkomt bij Indiase sterfbedvisioenen. Volgens Bruce Greyson gaat het in zulke gevallen echter om een interpretatie van de ervaringen binnen het eigen referentiekader. Hij schrijft Stafford Betty o.a.: "Dat is waar veel beelden tijdens een BDE op neerkomen denk ik: onnauwkeurige interpretaties van dingen die begrijpelijk zijn in het heldere licht van de BDE, maar onbegrijpelijk in het zwakke licht van onze fysieke hersenen." (blz. 46). Stafford Betty wijkt hier enigszins vanaf doordat hij stelt dat het onbewuste zelf ook beelden aanlevert waarmee de BDE tijdens de ervaring zelf concreet wordt vormgegeven. Er vindt volgens hem een wisselwerking plaats tussen een waarneming van een spirituele werkelijkheid met culturele, persoonlijke en historische beelden (blz. 47), Zo zouden zelfs vergissingen in de waarneming van deze fysieke werkelijkheid tijdens de BDE verklaard kunnen worden door invloeden van het eigen onbewuste. Dit model maakt het mogelijk om zowel de transcendente als de overige dimensies van de ervaringen te verklaren.
De auteur sluit zijn artikel af met een beschouwing van de spiritualiteit van de dood. Betty ziet sterfbedvisioenen en bijnadoodervaringen als een tijdelijke versmelting van de materiële en spirituele werkelijkheid. Volgens hem vormen ze een enorme zegening, zolang we maar niet de vergissing maken ze af te doen als hallucinaties.
Gepubliceerd in Terugkeer, 18(1), voorjaar 2007, blz. 16.
Het is opgenomen in de bundel Van en naar het Licht, van Titus Rivas en Anny Dirven.
Contact: titusrivas@hotmail.com