In het licht van de dood van Michael Sabom (boekbespreking)
Geplaatst door
Titus Rivas (publicatiedatum: 17 August, 2009)
Samenvatting
Bespreking van In het licht van de dood van Michael B. Sabom.
Boekbespreking
Michael Sabom. In het licht van de dood: Het indrukwekkende relaas over bijna-doodervaringen. Heerenveen: Barnabas, 2009. ISBN 9-789085-201274.
Meer dan 10 jaar geleden publiceerde de Amerikaanse cardiologie dr. Michael B. Sabom zijn boek Light and Death. In 2009 heeft Uitgeverij Barnabas een uitstekende Nederlandse vertaling van Bart Kamphuis uitgebracht. Dit maakt dat ook Nederlandtaligen die het Engels onvoldoende machtig zijn nu toegang hebben tot dit beroemde werk.
Michael Sabom is een van de pioniers op het gebied van het wetenschappelijk onderzoek naar bijna-doodervaringen en een van de oprichters van de International Association for Near-Death Studies (IANDS). In een eerder boek, Herinneringen aan de dood, maakte de auteur reeds duidelijk dat bijna-doodervaringen niet passen in een reductionistisch wereldbeeld. Een van zijn prestaties betrof een vergelijking tussen de beschrijving van de reanimatieprocedure door patiënten met een uittreding tijdens hun BDE en die van een controlegroep van hartpatiënten die ervaring hadden met ziekenhuisopnames. Hieruit bleek dat de beschrijving van BDE-ers veel correcter was dan die van anderen, zodat het aannemelijk is dat zij de reanimatie werkelijk buitenzintuiglijk konden waarnemen.
Deze nieuwe uitgave bevat onder meer een uitvoerig verslag van de beroemde casus van Pam Reynolds. Zij moest geopereerd worden aan een aneurysma in haar hersenen en nam tijdens de voorbereidende fase van de operatie specifieke details weer (waaronder gesprekken en medische instrumenten), terwijl zij reeds anderhalf uur onder narcose verkeerde en er geen normale perceptie mogelijk was, onder andere omdat er precies passende plugjes stevig waren vastgemaakt in haar oren om de reactie van haar hersenstam op bepaalde signalen te testen. Door de manier waarop ze bevestigd waren kunnen we er zeker van zijn dat ze met haar normale gehoor geen conservaties had kunnen opvangen. Sabom wijst er bovendien op dat de beelden en geluiden die Pam Reynolds waarnam beide overeenstemden met een specifiek moment tijdens haar operatie.
Ook beleefde ze een klassieke BDE nadat de activiteit in haar brein ten behoeve van de operatie tijdelijk kunstmatig stilgelegd was. De casus van Pam Reynolds is de geschiedenis ingegaan als een van de voornaamste aanwijzingen voor het optreden van een helder, verruimd bewustzijn terwijl er geen meetbare hersenactiviteit meer is.
Uit Saboms boek blijkt dat dit zeker terecht is, hoewel de auteur misschien nog wat duidelijker had mogen aangeven op welk moment haar hersenactiviteit kunstmatig was stilgelegd, want daarover zijn later misverstanden ontstaan. Zelfs gerenommeerde websites en onderzoekers stellen ten onrechte dat Pam Reynolds details van de voorbereidende fase van de operatie waarnam terwijl ze geen hersenactiviteit meer vertoonde. Alleen de BDE in een andere, spirituale werkelijkheid komt daarvoor in aanmerking en dan uitsluitend omdat er sprake is van continuïteit tussen de verschillende delen van Pams bijna-doodervaring en haar uiteindelijke ontwaken op de operatietafel.
Voor dr. Sabom zelf is de casus van Pam Reynolds overigens minder belangrijk dan de interpretatie van BDE's en zijn christelijke geloof. Als conservatieve Presbyteriaanse ouderling (zo omschrijft auteur zichzelf) benadrukt hij bijvoorbeeld dat bijna-doodervaringen geen argument leveren om te geloven in reïncarnatie. Hij gaat zelfs zo ver te stellen dat wezens van licht die een boodschap verkondigen die niet in overeenstemming gebracht kan worden met de tekst van de bijbel demonen moeten zijn. In zijn religieuze ijver denkt hij niet eens aan de simpelere mogelijkheid dat het om psychologische projecties zou kunnen gaan. Ook meent hij verwarrend genoeg dat bijna-doodervaringen geen glimp laten zien van een hiernamaals (dat zou volgens hem in strijd zijn met de schrift), maar wel van een spirituele wereld. Zo kun je vanuit de bijbel beschouwd als sterveling ook geen werkelijk contact met overledenen krijgen en dus ziet de auteur zich gedwongen zulke ontmoetingen anders te verklaren.
Misschien de voornaamste bevinding voor Sabom zelf luidt echter dat mensen in de meeste gevallen niet liberaler worden in spirituele zin maar juist hun bestaande geloof verdiepen. Dat vindt Sabom van het grootste belang, getuige de volgende zin: “Geestelijk veranderde BDE-ers en BDE-onderzoekers blijken dus zeer uiteenlopende paden te bewandelen op zoek naar waarheid en verlichting – paden die net zo gemakkelijk naar Omega [lees: ketterijen] leiden als tot Jezus Christus” (blz. 213).
Tenzij de lezer zelf behoort bij een conservatieve christelijke groepering, komt dit nogal ontluisterend over voor een onderzoeker die zulke belangrijke aanwijzingen heeft verzameld tegen een materialistische interpretatie van bijna-doodervaringen.
Titus Rivas
Deze recensie werd gepubliceerd in Terugkeer, 20(2), zomer 2009, blz. 29.
Contact: titusrivas@hotmail.com