Lichamelijke onsterfelijkheid
Geplaatst door
Titus Rivas (publicatiedatum: 22 December, 2012)
Samenvatting
Sommige mensen streven naar een onsterfelijkheid in fysieke zin. Hoe realistisch is dit?
Lichamelijke onsterfelijkheid
door Titus Rivas en Anny Dirven namens Stichting Athanasia
Aanwijzingen voor een geestelijk leven na de lichamelijke dood zijn waarschijnlijk nooit eerder zo sterk geweest. Parapsychologisch bewijsmateriaal voor reïncarnatie, bewustzijn tijdens een klinische dood of contact met overledenen laat zien dat het redelijk is om uit te gaan van een voortbestaan.
Natuurlijk zijn er van oudsher altijd mensen geweest die gewoon niet kunnen geloven dat ze er na de dood nog steeds zullen zijn. Ze vinden het concept van een ziel die los van het lichaam zou kunnen bestaan bijvoorbeeld 'onvoorstelbaar of 'onzinnig'. Of ze geloven oprecht dat de reguliere wetenschap heeft aangetoond dat zo'n ziel domweg niet bestaat. Meestal zullen zulke mensen proberen om zich neer te leggen bij een definitief einde, maar sommige van hen willen de dood oneindig uitstellen. Zij streven naar fysieke onsterfelijkheid.
Oude droom
Iedereen weet wel dat er in het Westen een alchemistische traditie is geweest. Minder bekend is dat er ook een Chinese, taoïstische alchemie heeft bestaan die zich helemaal concentreerde op een eeuwig leven op aarde. Men probeerde met dit doel pillen of elixers te ontwikkelen. Ironisch genoeg zijn sommige alchemisten juist extra vroeg aan hun einde gekomen door de giftige ingrediënten hiervan. Een andere methode, de seksuele alchemie, was er onder meer op gericht levenskracht te onttrekken aan een partner. In de verte lijkt dit wel een beetje op het concept van de vampier die zijn leven wil verlengen door anderen van hun bloed te beroven1. Ook in de van oorsprong Indiase tantra komen tradities voor die gericht zijn op fysieke onsterfelijkheid.
Het verlangen naar een eeuwig lichamelijk voortbestaan is waarschijnlijk van alle tijden en culturen. In de Bijbel wordt er bijvoorbeeld naar verwezen in Genesis. Hoewel God hun dat uitdrukkelijk verboden had, aten Adam en Eva een vrucht van de boom van de kennis van goed en kwaad. Op die manier kregen zij toegang tot inzichten die eigenlijk niet voor hen bestemd waren. God verbande hen uit de Hof van Eden om te voorkomen dat ze ook nog een vrucht zouden plukken van de 'boom des levens'. Als ze daar ook nog iets van hadden gegeten, zouden ze namelijk onsterfelijk zijn geworden. Het christelijke concept van de verrijzenis kun je eigenlijk ook opvatten als een vorm van fysieke onsterfelijkheid, maar dan wel pas na de lichamelijke dood. Het lichaam van de gelovigen zou dan in allerlei opzichten lijken op hun huidige lichaam, maar het zou niet meer kunnen sterven.
Liefdesaffaires
In sommige overleveringen is trouwens sprake van een negatieve variant van fysieke onsterfelijkheid. Volgens bepaalde christelijke legenden zou een van de soldaten die betrokken was bij de lijdensweg van Jezus niet dood kunnen gaan2. Hij zou weliswaar onsterfelijk zijn maar wel een ellendig leven moeten leiden. Al zijn geliefden zijn al eeuwen geleden overleden en hij kan nergens rust vinden. Een vergelijkbaar thema zien we in verhalen over liefdesaffaires tussen aardse stervelingen en onsterfelijke mythische wezens. Het is fijn als je niet hoeft te overlijden, maar het is minder fijn als iedereen van wie je houdt wel nog gewoon moet sterven. Om dit soort onsterfelijkheid echt helemaal geslaagd te maken moet je dus niet als enige overblijven. Zeker als telkens iedereen van wie je houdt niet alleen zou overlijden, maar na de dood ook niet meer zou bestaan als geestelijk wezen.
Verlenging van het leven
Wanneer de huidige ontwikkelingen binnen de medische wetenschap en genetica zich doorzetten, mogen we verwachten dat de mensheid steeds meer grip zal krijgen op de gemiddelde levensduur.
Alleen al door onze leefwijze, een positieve levenshouding en natuurlijk voeding te optimaliseren wordt de kans op een lang leven beduidend groter. Maar de levensduur kan nog verder worden verlengd dankzij ontwikkelingen in de medische wetenschap en biotechnologie. Volgens geneticus Aubrey de Grey behoort zelfs een leeftijd van 1000 jaar binnenkort tot de mogelijkheden. Hij stelt dat de zogeheten regeneratieve geneeskunde steeds beter in staat zal zijn om defecten in ons lichaam aan te pakken. De reparatie van fouten in het genetische materiaal is sterk in opkomst. Aubrey de Grey gelooft dat we binnen afzienbare tijd in staat zullen zijn leeftijdsgebonden ziektes te voorkomen. Collega's van hem zijn een stuk voorzichtiger in hun voorspellingen, maar ze zijn het wel met hem eens dat mensen gemiddeld tientallen jaren langer zullen leven. Dr. Rudi Westendorp stelt bijvoorbeeld dat de eerste mens die 150 jaar zal worden reeds geboren is.
Hoe actueel dergelijke thema's zijn blijkt uit het feit dat er inmiddels al ethische debatten worden gevoerd hoe men uiteindelijk maatschappelijk met de levensverlenging om zal moeten gaan.
Onkwetsbaar lichaam
Het eindeloos oprekken van het aardse leven garandeert als zodanig overigens nog geen onsterfelijkheid. Om die te bereiken moet het lichaam ook grotendeels onkwetsbaar worden gemaakt. Dit betekent in ieder geval dat geen enkele verwonding meer dodelijk zou zijn. Het lichaam zou niet alleen bestand moeten zijn tegen ziekten of interne defecten maar ook tegen zaken als verkeersongelukken en moordaanslagen. In letterlijke zin is het dus niet mogelijk om aan te tonen dat iemand lichamelijk onsterfelijk is. Alleen indien iemand helemaal niet meer gewond zou kunnen raken is zijn onsterfelijkheid gegarandeerd. Wij vinden het moeilijk voorstelbaar dat dat stadium ooit bereikt zal worden. Het betekent niet alleen dat een lichaam intact blijft als er kogels op af worden gevuurd, maar zelfs een bombardement met kernwapens zouden we moeiteloos fysiek moeten kunnen overleven. Ons lijf zou nog onverwoestbaarder moeten worden dan dat van de 'Man van Staal'.
Kloneren
Voorlopig zal het nog wel even duren voor een mensenlichaam bijna onbeperkt houdbaar zal zijn.
Onkwetsbaarheid in absolute zin lijkt bijna onhaalbaar. Om die reden hebben aanhangers van fysieke onsterfelijkheid een andere oplossing bedacht. Wanneer iemands lichaam onherstelbaar versleten is zou men er een kloon van kunnen maken. Natuurlijk betekent dit op zichzelf nog geen onsterfelijkheid voor de persoon zelf. Identieke, eeneiige tweelingen zijn lichamelijk bijvoorbeeld vergelijkbaar met klonen, maar ze zijn nog steeds afzonderlijke personen. Iemand kloneren kan op zich dus niet verhinderen dat hij of zij zelf komt te overlijden. Er komt nog iets anders bij kijken, namelijk het overplaatsen van de oorspronkelijke persoonlijkheid naar het nieuwe lichaam.
Moderne aanhangers van fysieke onsterfelijkheid geloven doorgaans niet in een onsterfelijke ziel zodat men dit niet als een echte reïncarnatie opvat. In plaats daarvan zou men de persoonlijkheid moeten 'downloaden' uit het oorspronkelijke brein, zoals je een bestand downloadt op een computer. Vervolgens zou men de persoonlijkheid weer moeten 'uploaden' naar het nieuwe brein. In principe zou je dit altijd kunnen blijven doen, ook al kan het in de praktijk nogal een omslachtige procedure blijken te zijn. Kloneren is een moeizame techniek waarbij van alles mis kan gaan. Voor zover we weten is het kloneren van mensen trouwens in de meeste landen verboden.
Het is bovendien van belang om vast te stellen dat het fysieke downloaden en uploaden van een persoonlijkheid eigenlijk alleen mogelijk is als er geen onsterfelijke ziel bestaat. Als die namelijk wel bestaat, dan is die ziel niet te herleiden tot patronen in de hersenen. En dan kun je een persoonlijkheid dus ook niet fysiek overplanten door simpelweg de informatie van die patronen op te slaan en over te brengen op de nieuwe hersenen. Het idee van het kloneren van mensen en het overplanten van hun persoonlijkheid is overigens een dankbaar thema in diverse sciencefiction films gebleken.
Er bestaat echter ook een controversiële stroming, de beweging van de zogeheten Raëlians (Raëlianen), die de techniek zeer serieus opvat. Zij volgen het gedachtegoed van de Fransman Claude Maurice Marcel Vorilhon, beter bekend als Raël. Deze beweert contact te hebben gehad met een buitenaardse beschaving en ziet kloneren als de eerste stap op de weg naar onsterfelijkheid. Zijn beweging zou onder meer betrokken zijn bij illegale experimenten rond menselijke klonen en daar reeds enkele successen in geboekt hebben.
De dood overwonnen?
Buiten de wereld van de biotechnologie zijn er ook tegenwoordig nog mensen van wie men beweert dat ze onsterfelijk zijn. Een bekend Westerse voorbeeld is de Graaf van St. Germain, een legendarische alchemist en occultist. Geboren rond 1710 zou hij nog steeds in leven zijn en in de loop der eeuwen contact hebben gehad met diverse getuigen. Overtuigende aanwijzingen dat deze overleveringen echt kloppen, zijn er echter niet.
De bekende Indiase yogi Paramahansa Yogananda beweert in zijn autobiografie dat er in de Himalaya heilige mannen of saddhu's leven die al honderden jaren oud zijn. Ook in dit geval is er, voor zover onze kennis reikt, geen onafhankelijk bewijsmateriaal dat deze claim zou bevestigen.
Voorts zijn er nog de beweringen van Leonard Orr, de uitvinder van de rebirthing techniek. Volgens Orr gaan mensen vooral dood omdat ze denken dat hun lichaam sterfelijk is. Die verkeerde gedachte zou leiden tot ziekten en verzwakking en uiteindelijk tot het overlijden. Orr beschouwt de sterfelijkheid van de mens dus als een misvatting die we achter ons moeten laten. We moeten die gedachte loslaten en dan zullen we van zelf ongelimiteerd door blijven leven. Orr heeft ons inziens zeker gelijk dat de kracht van de geest veel verder reikt dan men in het Westen doorgaans aanneemt. Gedachten en gevoelens kunnen zowel een destructieve als een heilzame invloed op onze gezondheid en levensduur hebben. Dat betekent echter nog niet dat er geen lichamelijke processen zijn die op de lange duur, zonder ingrijpen, tot het overlijden leiden. Als Orr gelijk zou hebben zou de dood als het ware een menselijke uitvinding moeten zijn, maar hoe kan het dan dat ook dieren en planten na verloop van tijd sterven?
Het eerste onontkoombare bewijs voor een mens die meer dan 200 jaar oud is geworden moet nog geleverd worden. In die zin zijn er weliswaar volop aanwijzingen voor de stelling dat we op termijn veel ouder kunnen worden dan de huidige gemiddelde levensduur, maar nog niet voor de realiteit van lichamelijke onsterfelijkheid.
Fysieke onsterfelijkheid en reïncarnatie
Stel nu eens dat onze levensduur in de verre toekomst in principe onbeperkt opgerekt kan worden en dat mensen gemiddeld zeker meer dan duizend jaar oud worden. Wat zou dit betekenen voor onze persoonlijke ontwikkeling over levens heen? Misschien zou het betekenen dat je je binnen één incarnatie gemiddeld veel meer kunt ontwikkelen dan nu mogelijk is. Net zoals iemand tegenwoordig gemiddeld veel meer kan leren dan toen de levensverwachting slechts een jaar of dertig was. Niet dat dit reïncarnatie helemaal overbodig zou maken, maar wellicht betekent het wel dat er minder afzonderlijke incarnaties nodig zijn voor onze persoonlijke evolutie dan nu het geval is.
Maar zelfs dan zou er nog een moment kunnen komen dat men zich in een vrijere, geestelijke wereld verder wil ontwikkelen. Volgens de reeds genoemde Paramahansa Yogananda zou een spirituele meester zo'n moment zelf uitkiezen en pijnloos definitief uit zijn of haar lichaam treden als het is aangebroken. Laten we bij de speurtocht naar lichamelijke onsterfelijkheid in elk geval nooit vergeten dat alles er op wijst dat we de dood geestelijk hoe dan ook zullen overleven.
Literatuur
– Orr, L. (1998). Physical Immortality: The Science of Everlasting Life.
– Rivas, T. (2011). Tussen orenmaffia en somatisch reductionisme. Koorddanser, 28, 282,10.
– Weiner, J. (2011). Eindeloos leven: de zonderlinge wetenschap van onsterfelijkheid. Nieuw Amsterdam.
– Yogananda, P. (2012). Autobiografie van een yogi (10e druk). Deventer: Ankh-Hermes.
Dit artikel is verschenen in Paraview, jaargang 16, nummer 4, november 2012, blz. 12-15.
Contact: stg_athanasia@hotmail.com