Ervaringen rond het sterfbed
Geplaatst door
Titus Rivas (publicatiedatum: 20 September, 2006)
Samenvatting
Titus Rivas schreef namens Stichting Athanasia een artikel voor Paraview over het serieuze onderzoek naar het fenomeen sterfbedvisioenen.
Ervaringen rond het sterfbed
door Stichting Athanasia
Bijna-doodervaringen zijn de laatste jaren terecht gelukkig steeds bekender aan het worden zoals we al eerder hebben besproken in Paraview. Binnen de parapsychologische literatuur wordt er al veel langer geschreven over een aanverwant verschijnsel, namelijk de zogeheten sterfbedvisioenen. Dit zijn ervaringen van of rond een stervende kort voordat die persoon overlijdt. Reeds in 1926 werd er postuum een boek van Prof. William Barrett gepubliceerd over dit onderwerp en ook zijn tijdgenoten Ernesto Bozzano en Robert Crookall legden collecties aan. Overigens worden sterfbedvisioenen ook gemeld in spirituele tradities, zoals die van de joodse Kabbablistische verhandeling Zohar (Wills-Brandon, 2000). Overigens blijkt slechts ongeveer 10 % van de stervenden bij bewustzijn te zijn wanneer zij overlijden en krijgt ongeveer de helft van hen een visioen.
William Barrett constateerde dat een stervende bij een typisch geval aangrijpende beelden van engelen of overleden geliefden ziet die hem of haar geruststellen en meenemen naar een bovenaardse wereld. Soms is daarbij een soort hemelse muziek te voren.
Een veel recenter voorbeeld geeft aan dat dit algemene patroon nog steeds actueel is. Sheila Mendoza, een Amerikaanse verpleegster meldt dat ze in 1982 in een groot Texaans ziekenhuis de zorg had over een mannelijke patiënt. Rond een uur of acht ’s avonds merkte ze hoe de patiënt begon te mompelen over een vrouw die hij jaren niet meer gezien had, waarna hij in een onrustige slaap viel. Om half 10 kwam hij weer bij bewustzijn en praatte hij weer over dezelfde vrouw. Dit keer raakte de patiënt in coma, maar hij kwam toch nog een tweede keer bij en hij was daarbij opmerkelijk helder. Hij staarde naar een plek links van hem, alsof hij daar iemand zag staan. Ineens straalde zijn hele gezicht en hij staarde en glimlachte naar de verschijning. Hij had een opvallend liefdevolle, kalme uitdrukking op zijn gezicht die de aanwezigen ontroerde. Minuten daarna stierf de patiënt, terwijl hij bevangen was door gevoelens van een groot geluk en vrede.
Normale verklaringen
Bij de gevallen van William Barrett trad al naar voren dat ook andere mensen aan het sterfbed dingen zien of horen die aansluiten bij het sterfbedvisioen van de patiënt. Verder viel het Barrett op dat stervende kinderen vaak verbaasd zijn omdat ze ‘engelen’ zonder vleugels waarnemen. Hij stelde bovendien vast dat niet alle sterfbedvisioenen zo maar afgedaan konden worden als een soort hallucinaties. Deze conclusie werd jaren later ook getrokken door de bekende parapsychologen Karlis Osis en Erlendur Haraldsson die tot nu toe de grootste systematische onderzoeken uitvoerden op dit gebied. Ze voerden in de jaren 1950 en ’60 grootschalige enquêtes uit onder artsen en verpleegkundigen uit de VS en India. Daarbij slaagden ze erin om alle normale medische en psychologische verklaringen uit te sluiten, zoals zuurstofgebrek, verdovende middelen, medicatie, koortsdromen, hersenletsel, religieuze overtuigingen of doodsangst. Ook bleek dat stervenden die verwachtten te overlijden even vaak sterfbedvisioenen kregen als patiënten die daar niet van uitgingen. Opvallend zijn tot slot nog de duidelijke overeenkomsten tussen sterfbedvisioenen en bijna-doodervaringen. Bij beide kan bijvoorbeeld sprake zijn van een hereniging met overleden geliefden, visioenen van een andere wereld en engelachtige wezens.
Onverwachte bezoekers
William Barrett gebruikte de term Peak in Darien-ervaringen om te verwijzen naar gevallen van sterfbedvisioenen waarin de stervende een geestelijke bezoeker waarneemt waarvan hij of zij nog niet wist dat die overleden was. De term stamt uit een bekend gedicht van John Keats waarin sprake is van een grote verbazing in combinatie met eerbied. In sommige sterfbedvisioenen werd een overledene waargenomen waarvan de omgeving wel al dat die gestorven was. Een jonge vrouw, Doris B., zag bijvoorbeeld haar plotseling overleden zus Vida, terwijl haar familie had achtergehouden dat haar zus overleden was.
Bij andere gevallen was niemand van de betrokkenen op de hoogte van de dood van de bezoeker ten tijde van het sterfbedvisioen. Zo beschrijft Dr. Melvin Morse het recente geval van een jongen, Cory, die op zijn sterfbed onder meer een visioen kreeg van een ex van zijn moeder. De man bleek bij navraag onverwachts overleden te zijn op de dag dat Cory hem zag.
Waarnemingen door de omgeving van de stervende
Er zijn sterfbedvisioenen bekend waarin ook de mensen om de stervende heen iets waarnemen wat samen lijkt te hangen met het stervensproces. Soms gaat dit om onverklaarbare, prachtige melodieën of om het zien van engelachtige wezens. Maar in bepaalde gevallen neemt de betrokkene iets waar wat hij of zij van te voren nog niet wist en wat later blijkt te kloppen met de feiten.
Een bekend geval van dit type betreft een verpleegster uit New York, Margaret Moser genaamd. In de winter van 1948 op 1949 verpleegde zij een zieke oudere dame, Mrs. Rose B. Op een dag zat ze met haar gezicht naar het bed van haar patiënte toe te werken, toen ze plotseling een onbekende oude vrouw naar de zieke toe zag lopen. De vrouw leek veel op Rose, maar ze had een langere neus en een zwaardere kin. Toen Moser opstond en zelf naar het bed toeliep, was de vrouw opeens weer verdwenen. Mrs. B. zag er erg gelukkig uit en pakte Margarets hand vast met de woorden: "Dat was mijn zuster". Later zag de verpleegkundige dezelfde verschijning nog twee keer. Een paar weken daarna stierf Rose B. en op de begrafenis zag Moser een man die sprekend op de verschijning leek en die haar zoon bleek te zijn.
Stichting Athanasia bestudeerde onlangs het geval van een Nederlandse vrouw, Neska Ong A Kwien, die tijdens een soort visioen aan het ziekbed van haar moeder zag hoe deze voor een keuze werd gesteld. Ze moest kiezen tussen deze wereld en het hiernamaals. Ze zag daarbij hoe haar ernstig zieke moeder in een geestelijke wereld werd opgewacht door haar ouders en een onbekend meisje. Neska schreef ons in dit verband: “ Ik kon haar beschrijven als een meisje met halflang blond/bruin haar en met een jurkje aan met strak bovenlijfje en wijd rokje van geruite stof. Ik had als naam iets van Wiesje.” Later bleek dat haar moeder een zus had gehad die voor haar tweede jaar was overleden en Wiepke heette. Haar moeder koos er overigens kennelijk voor om door te gaan met haar aardse leven. Ze kon zo tegenover ons bevestigen dat ze nooit over dit meisje had gepraat met Neska, omdat haar ouders kort na de dood van Wiepke weer een dochtertje hadden gekregen die ze dezelfde naam hadden gegeven.
Overige fenomenen
Sommige sterfbedvisioenen omvatten nog andere paranormale verschijnselen. Een stervende kan bijvoorbeeld zien hoe een geestelijk wezen een voorwerp of lichaamsdeel aanraakt en dat kan vervolgens overeenkomen met vreemde fysieke effecten. Dit soort verschijnselen lijken zeldzamer dan andere, hoewel het ook mogelijk is dat ze minder vaak gemeld worden vanuit de vrees ongeloofwaardig over te komen.
Tot slot zijn er gevallen bekend waarin een demente of psychotische patiënt vlak voor zijn dood zijn mentale vermogens terug lijkt te krijgen. Dit wordt door verschillende geleerden gezien als een geestelijke bevrijding van de stervende uit zijn gebrekkige brein.
Een ander geestelijk klimaat
Melvin Morse benadrukt dat het veel beter zou zijn voor het welzijn van de patiënten, artsen en het verplegend personeel als men minder krampachtig deed over het voorkomen van spirituele visioenen in verband met sterf- of ziekbed. Tegenwoordig worden die nog vaak als hallucinaties bestempeld en gezien als lastig en gênant. Het zou de sfeer goed doen als alle betrokkenen beter op de hoogte waren van de realiteit van het verschijnsel en het niet langer zouden verzwijgen. Bovendien zou zo de positieve, geruststellende boodschap van sterfbedvisioenen kunnen bijdragen tot een gezonde omgang met de dood. Gelukkig zijn er ook nu nog onderzoekers, zoals de Amerikaanse Carla Wills-Brandon (2000), die zich aan het onderwerp wagen.
Literatuur